İster öteden beri ailenin tasarlayıp kararlaştırdığı biri olsun, ister yaylada, kışlada görülüp beğenilen biri olsun, ister oğlanın, bir komşunun bulgurunda gördüğü bir kız olsun; ilk önce kadınlar aday kıza alıcı gözle bakmaya giderler. Nelere bakmazlar ki! Elini, ayağını, yürüyüşünü, duruşunu, oturuşunu, kalkışını, kekeme olup olmayışını anlamaya çalışırlar. Bir yolunu bulup özellikle nefesinin kokup kokmadığını gözlerler. Alıcı gözle bakıldıktan sonra, görücüler kendi aralarında bakışarak, yakında yine ziyaret edeceklerini bildirip ayrılırlar.

 

Dünürcü gidecek kişilere haber verilir. Ailenin büyükleri mutlaka “iş bitirme” de birlikte olurlar. Söz sohbet onlar tarafından açılır. Nasılsınız iyi misiniz faslından sonra aile büyüklerinden birisi:

 

“Gelene ne diye geldiniz diye sorulmaz; ama biz Allah’ın emri, Peygamberimizin kavli üzere kerimeniz falancayı, yeğenimiz, oğlumuz, falancanın mahdumu falana, münasip görülür ise talip olmaya geldik.” denir.

 

Kız evinin dili döneni, alır sözü, münasip şekilde konuşur, anlatır. Ağzından “Hoş geldiniz safalar getirdiniz.” ifadesi çıkmadan karşı tarafı taltif eder:

 

“Amma velâkin amcası falan yerde, ağabeyi biliyorsunuz asker, o daha evlenmedi, dayısı bilmem ne… Ona bakarsanız daha bu kızın büyüdüğüne bile inanmıyor.” der.

 

Dünürcü başı tekrar sözü alır:

 

“Efendim iyi bilirsiniz ki kız evlâdı hiçbir zaman oğlanı beklemez; bunu siz de takdir edersiniz. Kız evlâdının sırası kısmetidir. Siz bu gün bize müsaade edin, görüşeceklerinizle görüşün, danışacaklarınızla danışın, biz sizi daha çook rahatsız ederiz inşallah. Siz usanmazsanız biz usanmayız. Burada daha çok pabuç eskitiriz.” derler ve ayrılırlar.

 

Arada bir, ufak tefek, kadınlı erkekli elçiler gider gelir. İş olumsuz ise birbirini fazla yormazlar. Genel olarak, kimse çıkamayacağı dala tırmanmaz. Aile büyüklerinin müdahil olacağı bir kız isteme işinin daha önceden olgunlaştırılmış olması gerekir. Aile veya aşiret büyüklerinin, “döşeği ağırlaştıracağı” olay, aslında birilerinin pişmiş aşa su katması, işi çıkmaza sokması sonucu vuku bulur. Aksi halde aile büyükleri usul ve erkânı yerine getirirler. Onlar hiçbir zahmete katlanmadan temsil görevini icra ederler.

 

Bu minval üzere tamamlanan bir kız isteme işinin sonucunda sözü alıp “Allahın emri…” hitabı ile başlangıç yapan oğlan tarafının aile büyüğüne karşı kız tarafının büyüğü de: “Hoş geldiniz safa geldiniz Allahın emrine ne diyebiliriz?” sözleri ile mukabele eder.

 

Hem oğlan evini hem de oğlanı temsil etmek üzere oğlan tarafının en genci, kız tarafının en büyüğünden başlamak suretiyle baştan sona herkesin elini öper. Bundan sonra herkes karşılıklı olarak birbirini tebrik ederler.

 

Bu geliş bilinçli ve hazırlıklı olduğundan hemen kahveler içilir, tatlılar yenir. Sıra başlık kesmeye gelir. Yine büyüklerden biri sözü başlatır:

 

“De bakalım ağa, günahımızı da öğrenelim. Söyle de öyle rahatlayalım.”

 

Kız babası:

 

“Olur mu öyle şey ağalar, güçleri neye yetiyorsa, ne münasip görülüyor ise onu yapsınlar. Benim diyeceğim budur.”

 

Söze kız babasının yakınlarından (amca, dayı) biri de katılır ve der ki:

 

“Bakın efendiler, burada şan, şeref, itibar söz konusudur. Aksi halde hiç kimse vereceğiniz başlıkta değildir. Adı konsun, gerekirse sonra hepsi bağışlansın.”

 

Kız babası:

 

“Ben vekâleti sana verdim dayısı.”

 

Dayı sıralamaya başlar:

 

“Bir at, bir çift öküz, yirmi koyun, bir inek, şu kadar para, on batman yün, bir takım altın ayaklı…” Daha birçok öteberi sayıp döküldükten sonra oğlan babası:

 

“Başım gözüm üstüne, istek bu.” der başlık kesilmiş olur.

 

Sıra her iki tarafın büyüklerine gelir. Onlar da “Şunları şu şekilde ağır bulduk, şunların da bize bağışlanmasını istiyoruz” türünden sözler ederler. Bu arada kadınlar tarafı kendine has ne yapacaksa yaparlar. Söz kesildi ise onlar için iş bitmiştir. Zaten hazırlıklı geldiklerinden, “bekliği” bağlarlar. Beklik; nişandan önce oğlan ile kız adına verilen akdin (sözleşmenin) adıdır. Bunu bir yüksük, boyuna takılan altın, o arada gelen hanımlarca takılan değişik hediyeler sembolize edebilir. Kadınlar tarafında bu iş böylece tamamlandıktan sonra, nişanlanan kız yol yordam bilen bir gelinle birlikte erkekler tarafına el öpmeye çıkarılır. Kapıdan içeri girilir, isterlerse büyükler el öptürürler, isterlerse başucu ile temennâ edip gitmesini isterler.

 

Artık dağılma vakti gelmiştir. Kız babasının döşeğinin altına harçlık babından bir miktar para bırakılır. Bu bilinir; ama bu iş hiç kimse görmeden yapılır. Görenler de görmezden gelir. Böylece söz kesilmiş, beklik bağlanmış olur.

 

Nişan takma merasimi ailelerin durumuna göre değişir. Bazı nişanlar vardır ki düğün kadar teferruatlı ve masraflı olur. Beklik, mevzii (aile arası, küçük) bir merasim iken, nişan umuma (herkese) ilân gibidir. Onun için tâ eskiden beri, mümkün mertebe aileler anlaşarak nişanla düğünü birlikte yaparlar. Bu arada söz kesiminden düğüne kadar geçecek zamanda damat adayının kız evine gidip gelmeleri hep resmîdir. Bu gidiş gelişler, bayramda seyranda damadın yanında bir arkadaşı ile hanenin erkekler tarafında bulunması suretiyle olur sadece. Bu arada bir yolunu bulup nişanlısını yakından görenler de olabilir… Aynı köyden, aynı akrabadan bile olsa, damat, gündüzün kız tarafının kapısından bir mecburiyet olmadığı takdirde geçmemeye gayret gösterir.

Nişanlılık süresi biten delikanlıların düğünlerinin olabilmesi için taraflar bir araya gelirler ve gün keserler. Şu gün kayıda gidelim, şu gün okuntuları dağıtalım, şu gün de bayrak kaldıralım derler. İşte bayrak, bu gün kesmeye uygun olarak kaldırılır. Nedir bayrak kaldırmak? Düğünün başladığını belli etmek için yapılan bir harekettir. Daha öncesinde uzaktan yakına okuntu dağıtıldıktan sonra yapılan ilk iş bayrak kaldırmaktır. Komşuların ve yakınların katılımı ile bayrak uzunca bir direğe bağlanarak, oğlan evinin kapısının önüne dikilir.

 

 

Düğün başladığında bayrağın tepesine bir elma ile bir de tozak takılır. Tozak mümkünse tavus kuşu teleği veya ona benzer renkli telekler birleştirilerek yapılır. Şayet bulunmaz ise, tavuk ve güvercin teleklerinden boyanarak hazırlanır. Bir demet yapılır. Bayrağın bezeğinden geçen ağaç dalının (değneğin) en sivri ucuna bağlanır. En uç kısmına da bir güzel kırmızı elma saplanır. Şiddetli kış mevsiminde şayet elma bulunmaz ise onun yerine bir kırmızı soğan takılır. Ama aslolan elmadır.

 

Bu elmaya, gelin kapıya yaklaşır iken, iyi atıcılar tarafından tabanca ile ateş edilir ve elma düşürülür. Bunu kim düşürür ise mükâfatını gelinden alır. Şayet silah ile düşürme olmaz ise taş atarak da düşürülebilir. Bu gelin inmeden ve bayrak indirilmeden gerçekleşir. Bazen kış çok şiddetli, düğün de haftalık düğünlerden olur ise elma soğukta haşlanıp burulduğu için kendiliğinden düşer. Buna da mevsimin düşürmesi derler.

 

Bayrak dikilmeden önce oğlan evinin büyükleri, imam ve davul zurna ekibini de yanlarına alarak, düğünden önce “yas alınacak” komşu varsa önce onlara giderler. Bu yas alınacak komşular, yakın geçmişte evinden cenaze çıkmış olanlardır. İmam bir dua okur. En yaşlılardan birisi de hane sahibinden düğün çalacaklarına dair bilgi verip izin ister. Usulen de davul zurna, yas almak için ağırdan bir “Cezayir Havası” vurur ve teşekkür edip ayrılırlar. Bu merasim, köyde ve komşuda kaç tane böyle yaslı aile varsa hepsine aynen uygulanır.

 

Düğün evine gelinir. Bayrak dikilmek üzere hazırlanmıştır. Bayrak dua ile dikilir. Dua ile birlikte bayrağın dibine bir de kan akıtılır. Bunun için de bir koç veya koyun hazır bulundurulur.

 

Kurban kesilip bayrak dikildikten sonra düğün resmen başlamış olur. Genellikle bayrak kaldırma işi perşembe günü başlar, pazar günü biter yahut pazar günü başlar perşembe günü biter. Bundan sonra davul ve zurna dinlenmelerin dışında sürekli seslendirilir. Uzaktan ve yakından gelen seğmen karşılanır. Davul ve zurna, gelen seğmen grubuna kahvelerini içinceye kadar “hoş geldiniz” havası çalarak eşlik eder. Grubun yaşlısı veya aralarındaki hatırlı birisi davulcunun bahşişini uzattıktan sonra davulcu iki tane daha gümbürdetip, temennâ ile ayrılır. Bu karşılama merasimi uzaktan ve yakından her kim gelirse gelsin hepsi için aynen uygulanır. Herkesin gözü yolda olur. Âdeta komşular nöbet tutarlar, işi sadece düğün evine bırakmazlar. Gelen misafirler düğün bitip kendi köylerine gidinceye kadar komşuların durumuna göre sessizce evlere taksim edilirler. Herkes misafirine önceden “Bizdesiniz.” Diye haber verir.

 

Gayıta birlikte gidilir. Taraflar konu komşu, hısım ve akrabalarına dağıtılmak üzere uygun olan hediyeler alırlar. Bu hediyeler, günümüzün davetiyesidir. Düğüne davet edilecek aileye “okuntu” su yani hediyesi verilerek “Düğünümüze buyurun” denilir. Okuntular, köy içerisinde dağıtılacak ise, genellikle fakir veya dul bir kadına dağıttırılır ki, her okuntu götürdüğü evden ona yenilecek içilecek bir şeyler verilsin. Okuntu köyden köye gönderiliyorsa, bunda da yine güzergâhın durumuna göre aynı vasıfta olan kadın veya erkek bu iş için görevlendirilir. Okuntuya önem verilir. Okuntu, rastgele bir yere bırakılamaz, muhatabına verilir. Selam tebliğ edilir, karşı selam teyit edilir ki kimse bu konuda kaçaklık yapmasın. Şaka yollu da olsa şöyle bir şey ifade edilir: “Falanca düğün ediyormuş, okuntu gönderirse bir yolunu bulup gitmeyelim. Göndermez ise küselim.” Bunun için okuntu, yerine sağlam bir şekilde ulaştırılmalıdır.

 

 

Okuntu köyde, mahallede ve komşu köylerde dağıtıldıktan sonra okuntuyu alan herkes, kendi durumuna ve düğün sahibine yakınlık derecesine göre düğün evine gitmek üzere hazırlık yapar. Akrabalar kendi aralarında ayrı ayrı hazırlanırlar. Her akraba kendine uygun olarak koyun, keçi, toklu, tosun gibi hediyeler ile gelir. Diğer komşular ise katılım sayısına göre ya kendi aralarında para toplayıp düğün sahibine verirler yahut da birkaç koyun alıp ortaklaşa hediye ederler. İmkânları uygun olmamasına rağmen ben de düğüne hediye ile katılacağım diyen birisinin, ufak tefek bir oğlak yakıştırıp düğüne katılması ise çok takdir edilen ve makbul olan bir durumdur.

 

Böylece, “Bahşiş atın dişine bakılmaz” diye ifade edilen atasözümüz geçerliliğini devam ettirir iken, “okuntu oğlağı” deyimi de aşiretin kültüründe yerini bulmuş olur. Bir şey tarif edilirken: “Aman canım okuntu oğlağı gibi bir şey” derler. Özellikle, insanların ele avuca sığmaz ufak tefek olanını da “okuntu oğlağı” diye çağırırlar.

Kız evinin gönderdiği okuntulara karşılık verilen hediyeler ise daha farklıdır. Yine, katılanlar yakınlık derecelerine göre hediyeler getirirler. Bunlar kilim, çuval, seccade, heybe, çanta, terki bağı, çorap, minder, yorgan, yastık, kazan, tencere, tava, güğüm, sağan tası, kâhren gibi malzemelerden oluşur. Bunların bir kısmı gelin kızın kullanacağı eşyalar arasına, bir kısmı da çehizine katılarak seğmene tekrar dağıtılan yollar arasına dâhil edilir.