19 - Gelinlik Etmek

GELİNLİK ETMEK

Gelin geldiği günden itibaren kayınpeder, kayınvalide ve kayınpederin erkek kardeşi, oğlanın dayısı yahut akrabadan yaşı başı uygun olanlara gelinlik eder.

Ne demek gelinlik etmek? İşaretle konuşmak demek. Kendisi bir şey anlatmaz, sadece sorulana cevap mahiyetinde evet veya hayır anlamına gelen ve başla yapılan işaretleri kullanır. Ağlayamaz, gülemez, kahkaha hiç atamaz. Ağlarsa gizli ağlar, gülerse gizli güler. Bu yasaklar bu şahısların olduğu yerde geçerlidir. Mutluluğunu ve kabulünü, tebessüm ederek belli eder. Gelinlik etme süresi akrabaların yaş durumuna ve yakınlık derecesine göre değişir; altı ay da sürebilir, bir yıl da. Bu süre dolduğunda kendisine gelinlik edilenler: “Artık, yolu ne ise verelim de gelin konuşsun.” derler. “Konuşsun da bir kuzulu koyun vereyim.” diyen olur. Bir buzalacı (buzağılayıcı) düve veren olur; bir tay, bir inek veren olduğu gibi, “Kusura bakma, gücümüz ancak buna yetti.” deyip bir entarilik kumaş, bir ayakkabı, bir eşarpla işi bağlayanlar da olur. Yine bu konuşmaya başlama izni de el öperek yerine getirilir. Gelin yine de bu şahıslara karşı yüce sesten(yüksek sesle) konuşamaz. Kayınvalide, hele kayınpeder için bu işin süresi yoktur. Bazı gelinler iki sene, üç sene, beş sene, hatta kayınpederin ömrü olduğu müddetçe bu konuşmamayı devam ettirir. Kayınpeder için emr-i hak vaki olmak üzere iken helalleştirmek üzere gelini getirip el öptürüp, helâllik sundukları -nadirattan da- olsa görülmüştür. Bu olay toplumda bir sosyal yaptırım olarak yerleşmiş, töreleşmiştir. Aslında töreye girip de devam eden her davranış bir sebebe dayalıdır.

İsmail BOZKURT – Anadolu Türk Aşiretleri – Avşar ve Diğer Türkmen Aşiretlerinin Yaşayışı ve Kültürleri- Sayfa 42

KİTAPLAR

MAKALELER

ŞAİRLER