29 - BEL VER DANACIOĞLU VARIYOR ÇERKEZ
BEL VER DANACIOĞLU VARIYOR ÇERKEZ
Avşarlar arasında çok sayıda "Çerkez" adına rastlanılır. Bu duruma vaktiyle Çerkez kızlarıyla evlenen Avşarların erkek çocuklarına çoğunlukla Çerkez adının verilmesine neden olmuştur.
Öykümüze konu olan Topuz Bey'in torunu Çerkez de bunlardan biridir. Şiirle ilgili söylentinin birisi şöyledir:
Reyhanlı Oymağının Mürselli Obasından bir bey Tecirli beylerinden birinin kızını kaçırır. O sıralar Avşarların başında Topuz adında bir bey vardır. Kara Topuz, tüm Avşar oymaklarının beyi, yani boy beyidir ve çok sevilen, saygı duyulan birisidir.
Kız kaçırma olayında Topuz Bey de aracı olur. Tecirlilere ricada bulunur: "Sulh olsun, kötülük olmasın" der. Fakat "Bu bir namus meselesi" diye ortaya atılan Tecirlileri ikna edemez. Hatta kendini bilmez Tecirli’nin biri Topuz Bey'e kızar:
- Kara Topuz da Avşar da alsın "nü" sünü Mürselli'nin üstüne koysun, der. Nü eskiden Avşarlar arasında kullanılan bir ağırlık ölçüsü birimidir (429 gr. kadar). Bununla Avşar'ın ağırlığı söz konusu edilmiştir.
Topuz Bey bundan çok alınır ve:
- Ben nü değil, okkayım, koyduğum yeri tartarım" diye haber gönderir. Okka (1283 gr.dır). Kimilerine göre ise "Ben batmanım" der. (8 kg civarında).
Avşarlar, Mürseller bir taraf; Tecirliler, Ceritler, Bozdoğanlar, Karalar diğer taraf olur. Kavga Elbistan ovasında, bugünkü Tilköyü, Çiçek köyü ve Elbistan arasında olur. Kural gereğince önce meydana iki kişi atılır:
Avşar'dan Çerkez Bey
Tecirli'den Danacıoğlu.
Kılıçlar, cıdalar parlar, çakmaklı tüfekler öter. Çakmaklı tüfeklerin doldurulmasında Çerkez'e dedesi Topuz Bey'in çok yardımı olur. Bu kavgada Çerkez Bey'in ilk kurşunuyla Danacıoğlu yere serilip ölür. Bundan sonra kavgada Tecirliler, Ceritler ve diğerleri yenilirler.
Başka öykü anlatıcılarına göre olayın başlangıcından itibaren gelişimi şöyledir:
Çukurova'da yaşayan Türkmenler Avşarlar'a karşı birleşirler. Ceyhan ilçesinin bugünkü Mercin Köyü yakınlarında zorlu bir kavga olur. Bu kavgada Avşarlar yenilirler, çok sayıda savaşçılarını yitirirler. Hatta bu kavgada ünlü Topuz Bey'in oğlu Halit de ölür. Gerçek adı Kulaç Kollu Halit'tir.
Avşar Aşireti bunun üzerine dokuz yıl yas tutar. Kınalar yakılmaz, dibekler dövülmez, beyazlar giyilmez. Bu sıralarda Topuz Bey'in Kulaç Kollu Halit'ten olma torunu Çerkez de yavaş yavaş büyür. Artık Avşarlar intikam almak için fırsat kollamaya başlarlar.
Nihayet bir yayla zamanı Avşarlar, Tecirlilerin ve Ceritler' in üzerine saldırırlar. Elbistan'ın bugünkü Termik Santral olduğu yerden başlayıp Afşin İlçesi altlarından Kanlıkavak Köyüne kadar bu kavga uzar. Çerkez Bey ilk kez böyle bir kavgaya katılmaktadır. Fakat bıyığı yeni terleyen bu delikanlı dillere destan olacak şekilde bir kavga yapar. Dedesi Topuz Bey'in, onun çakmaklı tüfeğini dolduruşu ve torunu Çerkez'e zaman yitirmeden verişi hiç unutulmaz. Bu kavgada Halloğlu ile Abıka'nın oğlu da çok yararlıklar gösterirler. Halloğlu abası ile öğünür, Abıka'nın oğlu babası ile öğünürmüş, Birinin abası, diğerinin babası ünlüymüş.
Dadaloğlu bu olayı dile getirir:
Elbistan ovasına bir aslan geldi
Ecelini ağzına alıyor Çerkez
Dartmış odasını da almış eline
Bel ver Danacıoğlu varıyor Çerkez
Daha ilk kavgası da bulman mahana
Takım koydu Kaçar Hüyük'ünden Cihan'a
Kazın derneği dayanır mı şahana
Seçip kılavuzunu vuruyor Çerkez
Sizde de yok muydu frenk barutu
Yitirmiş Tecirli'yi arar Cerit'i
Unuttun mu Kulaç Kollu Halit'i
Geçmiş hayıflarını alıyor Çerkez
Nice mızraklılar var hep kara tuğlu
Dayısı Torun, babası İbrahimbeyoğlu
Babalı boynuna Muratbeyoğlu
Halloğlu İki başın hükmünü veriyor Çerkez
Karalar'a boran oldu kış oldu
Dağıldı Bozdoğan da baş baş oldu
Hesap eylen elden çıkan beş oldu
Bel ver has evleri geliyor Çerkez
Dadaloğlu'm der de hileye gitme
Gözünle gördüğünü hak inkâr etme
Deden Koca Topuzun da hakkın unutma
Doldurup doldurup veriyor Çerkez
Ecelini Ağzına Almak:Ölümü göze almak.
Dartmak: Tartmak.
Danacıoğlu: Tecirli Obasından bir savaşçı.
Takım: Sınır.
Kaçar Hüyüğü: Çukurova’da şimdiki Kara Hüyük. Kimilerine göre ise Elbistan Til Köyünde bulunan hüyük.
Cihan: Ceyhan Irmağı.
Kılavuz: Herhangi bir alanda ve konuda bilgi veren, yol yöntem gösteren.
Frenk: 1. Anglosakson, Cermen veya Latin ırklarının birinden olan kimse. 2. Osmanlıların Avrupalılara, özellikle Fransızlara verdikleri ad.
Frenk: 1. Anglosakson, Cermen veya Latin ırklarının birinden olan kimse. 2. Osmanlıların Avrupalılara, özellikle Fransızlara verdikleri ad.
Mahana: Bahane.
Babal: Vebal, günah.
Doldurup doldurup vermek: Çakmaklı tüfekler ağızdan doldurulurdu. Bu iş zaman alırdı. Tüfeği doldurma işini Çerkez’e yardım olsun diye ihtiyar Topuz Bey yapıyor.
Şiir, 1959 yılında Sarız-Oğlakkaya köyünden Ali Karakuş'tan derlenmiştir.