GELENEKLER

20 - AHMET ŞÜKRÜ ESEN

AHMET ŞÜKRÜ ESEN
(Bir Hukuk Ve Kültür Adamı)

   Bu sabah türkülerini modern formda okuyanlardan ilk ve en güzel örneklerinden biri Tülay German'ın "Burçak Tarlası" türküsü denk geldi. Buna dair bir kaç kelam etmek de farz oldu doğrusu.
 
"Sabahtan kalktım da ezan sesi var
Ezan sesi değil burçak yası var
Varın bakın bu dürzünün kaç tarlası var

Ah ne yaman zor imiş burçak yolması
Burçak tarlasında gelin olması"
 
   Daha önceki bazı yazılarımızda folklor (halkbilim) araştırmalarına olan ilgimden bahsetmiştim. Bunun sebeplerinden biri de Ahmet Şükrü Esen'dir. Kim olduğuna geçmeden önce hikâye ilginçtir.
 
   Bizler köylerde oda oturmalarında, özellikle Avşar ağıtlarını dinlerdik. Bu dinlediklerimi ufak tefek yazıya aktardığım da olmuştu. Lakin bir tevafuk her şeyi değiştirdi.
 
   Yıl 1985, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine yeni başlamışım, bilenler hatırlar, o tarihte Hukuk Fakültesinin birinci sınıf öğrencilerinden tek numaralı olanlar "Yeni Anfi" olarak bilinen dışarıda, İktisat Fakültesi binasının yanında ders görürdük. Fakültenin ara sokağı olarak diyebileceğimiz, ana duvarının yanından o tarihte Basın-Yayın olarak bilinen yere doğru giderken duvar üstlerinde her zaman sergi açıp kitap satanlar olurdu.
 
   Bir gün arkadaşlarla yürürken söz Avşarlıktan açılmıştı, ben en ünlü ağıtları Avşarlar söyler dedim, o sırada sergide bir kitap gördüm "Anadolu Ağıtları"! kitabı göstererek hatta bakın bu kitaptaki ağıtların ekseriyeti bizim yöreye aittir. Dedim ve bunu söyleyip kitabı elime aldım, rastgele bir sayfa açtım o da ne? Bizim soyadımızı veren Topuz Bey’in ağıdı.  Açtığım ilk sayfada bizden bir ağıtla karşılaşmak çok şaşırtıcıydı. Arkadaşlara ağıdı gösterdim, bu dedeme ait dedim. Böyle bir tevafuka arkadaşların hiç biri inanmadı tabi... O esnada kitabı aldım tabii ilk işim okumak oldu.
 
   Kitabı yayına ünlü edebiyat adamı Fuat Köprülü’nün asistanı Pertev Naili Boratav ve Remy Dor hazırlamış. İlginçtir Pertev Naili Bey siyasi nedenlerden dolayı bilimsel faaliyetlerine uzun yıllar Fransa'da devam etmiştir. Fuat Köprülü'nün bir diğer asistanı ise Hüseyin Nihal Atsız'dır. Aralarındaki siyasi görüşlerdeki tezada rağmen, her ikisinin çalıştıkları bilme getirdikleri yenilikler, Fuat Köprülü'nün ne kadar büyük bir sosyal bilimci olduğunun işaretidir kanaatimce.
 
   Ahmet Şükrü Esen'in hayatı çok ilginçtir. Kendisi rüştiyeyi bitirdikten sonra yargı camiasına zabıt kâtibi olarak başlar. Aslında Cumhuriyetin ilk yıllarında hakim savcıların mesleki gelişimleri ve hakimlik mesleğinin kaynağını anlamak bakımından Ahmet Şükrü Bey’in hayatı dikkat çekicidir. Dediğimiz gibi memuriyete zabıt kâtibi olarak atanır, daha sonra yurdun çeşitli yerlerinde müdde-i umumilik (Cumhuriyet Savcılığı) vazifesi ile yargı mensubu olarak görürüz. 1923 ilâ 1930 yılları arasında Kayseri'de müdde-i umumi olarak çalışmıştır. Araştırmalarının kahir ekseriyetini de burada yapmıştır, daha sonra Mahkeme-i Asliye (asliye mahkemesi üyeliği, o tarihlerde asliye mahkemeleri de 3 üyeli idi) Azalığı ve son olarak da Adana Ağır Ceza Reisliği yapmakta iken milletvekili olmuştur.
 
   Bilinen en eski folklor araştırmacılarından biridir. Ahmet Şükrü Bey, Dadaloğlu'nun tanınmasında büyük rol oynamıştır. Aslen Antalya İbradı’lıdır.
 
   Burçak tarlası, Gesi Bağları gibi meşhur olmuş birçok türkü Ahmet Şükrü Bey’in notları arasında bulunmuştur.
 
   Ahmet Şükrü Bey’in araştırmaları üç kitapta toplanarak İş Bankası yayınları tarafından okuyucuya sunulmuştur. (Anadolu Ağıtları, Anadolu Türküleri, Anadolu Destanları)
 
   Ahmet Şükrü Bey’in savcı olması ve ağıtlar dâhil folklora ilgisi beni çok etkilemişti. Adeta hayat çizgimin örtüştüğünü düşünmüştüm. Bu kitaba rastladıktan sonra folklor araştırmaları ile ilgili ne yapabileceğimi araştırmaya başlamış, derleme teknikleriyle ilgili metodoloji kitapları ve sair temin edip, tekniği öğrenmeye çalışmıştım, o gün bu gündür folklor derlemeleri yapmak her zaman en büyük keyifim olmuştur.
 
   Bu vesile ile Türk Kültürüne hizmet eden bu güzel insanları saygı, minnet ve şükranla anıyorum.
 
   Ruhları şad olsun...
KİTAPLAR
MAKALELER
ŞAİRLER